Οι εκλεγμένοι διευθυντές των σχολείων

Για όσους είναι σε θέση να κατανοήσουν τη βαθιά σχέση σοσιαλισμού και φιλελευθερισμού, υπάρχουν πολλές ομοιότητες. Κυρίως για τη συμμετοχικότητα αλλά και ευρύτερα για τις αρχές που διέπουν μια κοινότητα.

Από την εποχή του μεγαλύτερου φιλελεύθερου της Ιστορίας, του Κλεισθένη, έως και τις πρώτες σοσιαλιστικές κοινότητες του 20ού αιώνα, δύο ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά: To σπάσιμο των δικτύων και η αποκέντρωση.

Στην περίπτωσή μας, τώρα, ο υφυπουργός Κουράκης και πιθανότατα ο υπουργός Μπαλτάς σκέφτηκαν ότι η αριστερή τους ιδεολογία επιβάλλει άμεσες δημοκρατικές διαδικασίες στα σχολεία (πάγιο αίτημα συνδικαλιστών ήταν αλλά δεν το λέμε παραέξω…). Και μολονότι πριν από αυτούς η Διαμαντοπούλου είχε προωθήσει σημαντικές αλλαγές με την αντικειμενική μοριοδότηση των διευθυντών, οι εκπαιδευτικοί κλήθηκαν τώρα να εκλέξουν τον διευθυντή της σχολικής μονάδας.

Προσωπικά, πιστεύω σ' αυτήν την εξέλιξη, γιατί τη θεωρώ χρήσιμη ως «παράπλευρη ωφέλεια», άσχετα από τις «κουτοπόνηρες» προθέσεις του υπουργείου. Και εξηγούμαι γιατί: Δεν θεωρώ ότι τα κριτήρια  των μεταπτυχιακών, των διδακτορικών και άλλων -επιστημονικών κατά βάσει- προνομίων, καθιστούν κάποιον ικανό διευθυντή. Μου φαίνεται, δηλαδή, το λιγότερο αλλοπρόσαλλο να μοριοδοτείς έναν διδάκτορα Φυσικής για να διοικήσει ένα σχολείο. Είναι σίγουρα πολύ καλός στο εργαστήριό του αλλά η επιστημοσύνη του δεν είναι κριτήριο για ικανοποιητική διοίκηση.

Το πιο σοφό απ' όλα θα ήταν να επιλέγαμε ένα χαρισματικό πρόσωπο, με ισχυρή ταυτότητα, με ελεύθερη σκέψη, με πνευματικότητα, με δημοκρατικό φρόνημα (όχι αριστερό, δημοκρατικό είπα!!!), με διαλεκτική διάθεση, με δεξιότητες συγκερασμού απόψεων και οπωσδήποτε κύρος στην κοινότητα που διοικεί. Έτσι δεν θα περιγράφαμε τα χαρακτηριστικά του ηγέτη; Ε, αυτόν που συνολικά τα διαθέτει, θα τον κάναμε διευθυντή.

Ποιο είναι όμως το πρόβλημα; Δεν μπορούμε συγκεντρωτικά να τον βρούμε. Δεν είμαστε σε θέση με ένα απρόσωπο σύστημα αξιολόγησης να ορίσουμε επιτροπές άγνωστες στην κοινότητα του σχολείου, που θα αποφασίσουν για κάποιον χωρίς να γνωρίζουν την πραγματικότητα του χώρου που θα κληθεί να διοικήσει. Και γι αυτό, αναθέτουμε την ευθύνη στην ίδια την κοινότητα.

Υπάρχουν όμως ζητήματα στις αποφάσεις «αριστερών», που πιστεύουν στη συλλογικότητα, δυστυχώς, με έναν διαφορετικό, δικό τους τρόπο. Γι' αυτούς, άμεση δημοκρατία και συμμετοχικές διαδικασίες μπορεί να είναι να καθόμαστε όλοι σταυροπόδι, να στρίβουμε άφιλτρα και να ψηφίζουμε δια βοής. Για άλλους, πάλι, δημοκρατία είναι να αποφασίζουν οι «σοσιαλίζοντες» συνδικαλιστές και να επιβάλλονται οι απόψεις τους στους συλλόγους των καθηγητών. Ή ακόμα και να αναδεικνύονται διευθυντές σχολείων από το πόσο καλοί είναι με τους «πελάτες» συναδέλφους τους.

Ε, ναι, αυτό είναι πρόβλημα. Αλλά γιατί να θεωρεί ο Κουράκης ότι έτσι θα συμβαίνει στις περισσότερες των περιπτώσεων και μάλιστα για πάντα; Δεν είναι λίγο αφελές να πιστεύει ότι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές θα είναι πάντα στην πλειοψηφία τους ΣΥΡΙΖΑ; Το πιθανότερο είναι ότι σε λίγους μήνες, θα διαμαρτύρονται ως συνήθως, για τη «νέα τάξη», είτε για οικονομικούς είτε για λειτουργικούς λόγους.

Άρα, λοιπόν, η ανάδειξη των διευθυντών με ψηφοφορία μπορεί να αποβεί ευεργετική για τα σχολεία ή τουλάχιστον καλύτερη από τις προηγούμενες διαδικασίες. Και αργότερα, να διευρυνθεί. Να ψηφίζουν και οι γονείς. Και γατί όχι, στα Λύκεια και οι μαθητές. Με την αυστηρή προϋπόθεση, όμως, ότι θα προβλεφθεί θεσμικά μία διαδικασία υπεύθυνης ενημέρωσης, καταγραφής κριτηρίων και σαφούς αναγνώρισης των υποψηφίων προσώπων. Και εκτός απ' αυτό, απαραίτητη απαρτία όλων των μελών της κοινότητας -δασκάλων, γονέων και μαθητών- στην ψηφοφορία. Γιατί αν είναι να αντιπροσωπεύεται το σχολείο από τις μειοψηφίες των γνωστών «επαναστατών» ή των μαμάδων που τους φταίνε πάντα οι καθηγητές, αυτό δεν είναι δημοκρατία αλλά ο γνωστός ολοκληρωτισμός!

Ας μην προτρέχουμε, λοιπόν, να αφορίσουμε τις ιδέες Κουράκη για τις διοικήσεις των σχολικών μονάδων. Αυτός για άλλο σκοπό το κάνει αλλά το αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο από πριν. Μπορεί σε κάποια σχολεία να επικρατήσουν οι πελατειακές σχέσεις αλλά στα περισσότερα θα αναδειχθούν πιο δυναμικές περιπτώσεις ανθρώπων. 

Και στο κάτω-κάτω, ας περάσει επιτέλους η ευθύνη στις κοινότητες. Αν δεν μπορούν οι ίδιες να  δουν το συμφέρον τους, δεν μπορεί ο απρόσωπος κρατισμός να τους το υποδεικνύει. Ο συγκεντρωτισμός που ακολουθήσαμε έως τώρα, είδαμε πού μας οδήγησε.

Ανδρέας Ζαμπόυκας

Protagon