Γιατί είσαι μακριά νυχτωμένος Αλέξη...

Αν τα  πολιτικά  προγράμματα της ευρωπαϊκής αριστεράς (σοσιαλδημοκρατίας) και δεξιάς ("λαϊκού κόμματος" και αντίστοιχα στην Ελλάδα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) πολιτεύονται με τα δεδομένα της δεκαετίας του ’60 ή του ’70, ο ΣΥΡΙΖΑ πολιτεύεται με αιτήματα της δεκαετίας του ’30. Είναι εκτός τόπου και χρόνου. 

Με ιδιαίτερη θλίψη για τα μελλούμενα αλλά και θυμηδία για το παρόν παρακολουθώ ομιλίες στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, στις οποίες περιγράφουν τον πυρήνα της διάγνωσης του ελληνικού και ευρωπαϊκού προβλήματος και τις λύσεις που προτείνουν γι’ αυτό.   

Η πολιτική στρατηγική του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης συμπυκνώνεται στην παρακάτω φράση που απομόνωσα από πρόσφατη ομιλία του κ. Τσίπρα στην Ιταλία: 

«Από την περιφέρεια της Ευρώπης μπορεί να ξεκινήσει η ανατροπή της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα με το ΣΥΡΙΖΑ. Στην Ιρλανδία με το Σιν Φέιν. Στην Ισπανία με το Podemos και την Ενωμένη Αριστερά. Εδώ, στην Ιταλία, με τον τρόπο που εσείς θα επιλέξετε».

Πέραν του ότι ο συρμός έχει επιβάλλει να χαρακτηρίζει το νεοφιλελευθερισμό σαν μια ακραία οικονομική πρακτική, ενώ στην ουσία αποτελεί ένα μέσο δρόμο μεταξύ κλασσικού φιλελευθερισμού και κομμουνιστικού κολεκτιβισμού, πόσο εκτός πραγματικότητας μπορεί να αρμενίζει κάποιος για να χαρακτηρίζει την Ευρώπη νεοφιλελεύθερη; 

Αυτό που εννοεί στην προκειμένη περίπτωση με την ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη, είναι η μείωση του ρόλου του κράτους στην αναδιανομή του οικονομικού πλούτου και οι κοινωνικές αδικίες που δημιουργεί αυτή.

Τα δεδομένα όμως είναι πολύ διαφορετικά. Η Ευρώπη κινδυνεύει να χρεοκοπήσει και να φτωχύνει στις επόμενες δεκαετίες από υπερβολική δόση σοσιαλισμού, τον οποίο η οικονομία της αδυνατεί να συντηρήσει σε συνδυασμό και με τη δημογραφική γήρανση*.

Στην Ευρώπη ζει το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού του πλανήτη, παράγεται το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ και δαπανάται το 50% των κονδυλίων που δαπανώνται παγκοσμίως για συντάξεις και κοινωνική πολιτική.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πως η Ευρώπη όχι απλά δεν είναι άντρο αυτού που κακώς νομίζει (όποιος «μορφώνεται» μόνο από την Αυγή και το Μηλιό...) νεοφιλελευθερισμό αλλά το τελευταίο προπύργιο του κράτους πρόνοιας, το οποίο ιδιάζουσες δημογραφικές και οικονομικές συνθήκες επέτρεψαν να ευημερήσει μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο...

Η Ευρώπη είναι καταδικασμένη να μειώσει το κοινωνικό κράτος τις επόμενες δεκαετίες, γιατί αν δεν το κάνει οργανωμένα, αυτό θα καταρρεύσει ολοσχερώς και μαζί με αυτό και η ευρωπαϊκή οικονομία και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός.

Ο ένας λόγος για τον οποίο πιέζεται το βιοτικό επίπεδο των ευρωπαίων είναι η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου τεράστιων πληθυσμών των αναπτυσσόμενων χωρών. Η μεσαία τάξη του πλανήτη σε λίγα χρόνια θα ξεπερνά τα 3 δισ. ψυχές και αυτό σημαίνει αύξηση της ζήτησης για πρώτες ύλες. Οι πόροι του πλανήτη είναι συγκεκριμένοι και ο ρυθμός βελτίωσης της εκμετάλλευσής τους χαμηλότερος του ρυθμού βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου. 

Αν χρειάζεται κάτι η Ευρώπη για να αποφύγει την ολοσχερή κατάρρευση είναι μείωση του κόστους των κρατικών δαπανών για προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και μείωση της γραφειοκρατίας για την  προσέλκυση καινοτομιών.

Η ευρωπαϊκή οικονομία παραπαίει τα τελευταία χρόνια με ρυθμούς ανάπτυξης πολύ χαμηλούς και συσσωρευμένα χρέη μιας ευημερίας με δανεικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η παγκοσμιοποίηση έφερε ευημερία και στη Δύση και στην Ανατολή, αλλά απομάκρυνε από την Ευρώπη παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. Η ιστορία εξάλλου είναι ένα αέναο πέρα δώθε της οικονομικής και πολιτικής ισχύος.

Μόνο τα τελευταία 20 χρόνια το μερίδιο της Ευρώπης στην παγκόσμια παραγωγική οικονομία μειώθηκε από το 36% στο 25%. Το μερίδιο των αναπτυσσόμενων χωρών αντίθετα αυξήθηκε στο 40%. 

Στρίβειν δια του χρέους

Ο κ. Τσίπρας έχει υιοθετήσει για το ζήτημα αυτό την άποψη του καιροσκόπου οικονομολόγου κ. Βαρουφάκη (καιροσκόπος με την έννοια ότι έχει διαπρέψει τα τελευταία χρόνια ως σύμβουλος κάθε πολιτικού που πολιτεύεται με το σύνθημα λεφτά υπάρχουν, κάτι που «πουλάει» αλλά δεν βοηθάει...). Με απλά λόγια η στρατηγική για την έξοδο της Ευρώπης από την κρίση συνίσταται στη νομισματικοποίηση του χρέους. Αν δηλαδή η ΕΚΤ τυπώσει χρήμα και δημιουργήσει ζήτηση, η Ευρώπη και η Ελλάδα θα βγουν από την κρίση. 

Ξαναζεσταμένες Κεϋνσιανές συνταγές της δεκαετίας του ’30 και ’40 οι οποίες σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης μοιάζουν εκτός τόπου και χρόνου. Σήμερα, αν η ΕΚΤ αρχίσει να τυπώνει ανεξέλεγκτα χρήμα θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας στην Κίνα και την Ινδία και η Ευρώπη θα κατέβει πιο βαθιά στο πηγάδι της κρίσης. Θα έρθει πιο κοντά στο σημείο ολοσχερούς οικονομικής και πολιτικής κατάρρευσης.

Η μόνη απάντηση που έχουν οι Ευρωπαίοι για να αποφύγουν την οικονομική κατάρρευση είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, η οποία περνά και μέσα από τη μείωση του κοινωνικού κράτους. Δηλαδή, προκειμένου να μην τα χάσουμε όλα, να χάσουμε λίγα.

Φυσικά η Ευρώπη δεν χρειάζεται να ανταγωνιστεί την Κίνα στην παραγωγή προϊόντων με μόνο συγκριτικό πλεονέκτημα τα φθηνά εργατικά χέρια. Αν επιτρέψει έγκαιρα στις δυνάμεις της αγοράς να ενεργοποιηθούν, δημιουργώντας τα κατάλληλα κίνητρα, θα μπορούσε να αποσπάσει μερίδιο στη νέα βιομηχανική επανάσταση που επωάζεται.

Capital