Τελευταίοι πιστοί μιας ολέθριας αίρεσης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λοιπόν, διέρρευσε ότι δεν θα υπάρξει καμία υπαναχώρηση σε σχέση με τον στόχο του 2015 για το πρωτογενές πλεόνασμα (3% του ΑΕΠ). Προειδοποιητική βολή εν όψει της νέας αξιολόγησης, θα μου πείτε. Ενδεχομένως. Είναι όμως και ενδεικτική του δημοσιονομικού δογματισμού των Βρυξελλών, που έπαιξε ολέθριο ρόλο στη διαχείριση της ευρωπαϊκής κρίσης από την αρχή και εξακολουθεί να υπονομεύει την ανάκαμψη.

Για να είμαστε σαφείς: η Ελλάδα, με δημοσιονομικό έλλειμμα πάνω από 15% και χρέος στα όρια του 130% του ΑΕΠ στα τέλη του 2009, χρειαζόταν μια γερή δόση λιτότητας. Ούτε όφειλαν οι επίσημοι δανειστές μας να υποκαταστήσουν τις αγορές και να επιδοτήσουν τον τρυφηλό τρόπο ζωής στον οποίο είχαμε συνηθίσει.

Ωστόσο, η επιμονή των Βρυξελλών στην ορθότητα μιας πανευρωπαϊκής πολιτικής λιτότητας, που βασίστηκε στη λάθος διάγνωση της ευρύτερης ευρωπαϊκής κρίσης στο μοντέλο της ελληνικής, επιδείνωσε δραματικά τα πράγματα. Ουσιαστικά διασφάλισε ότι το πρόβλημα θα γινόταν συστημικό. Χώρες όπως η Ισπανία και η Ιρλανδία, που προ κρίσης απείχαν μίλια από το να έχουν δημοσιονομικά προβλήματα, βυθίστηκαν στην ύφεση, εν μέρει τουλάχιστον εξαιτίας των περικοπών που επέβαλε η Κομισιόν. Αυτό δυσχέρανε την επίτευξη δημοσιονομικών στόχων. Η απάντηση των Βρυξελλών σε αυτές τις δυσκολίες δεν ήταν πολιτικές τόνωσης της ζήτησης, που θα αύξαναν τον παρονομαστή του δείκτη ελλειμμάτων προς ΑΕΠ. Ήταν πάντα να ζητά νέες περικοπές, σε μια σισύφεια προσπάθεια να συρρικνώσει τον αριθμητή, που προκαλούσε τεράστια κοινωνική ζημιά.

Να είμαστε σαφείς και για κάτι άλλο. Οι περικοπές και οι αυξήσεις φόρων δεν αποτελούν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Μπορεί να προκύψουν από αυτές, αλλά και χωρίς αυτές. Η σύγχυση της λιτότητας με τις διαρθρωτικές αλλαγές έχει οδηγήσει στην επιβολή πολιτικών δημοσιονομικής ασφυξίας σε χώρες που έπρεπε να εστιάσουν σε τελείως διαφορετικά πράγματα (μεταρρύθμιση και συρρίκνωση των τραπεζών στην Ιρλανδία, αγορά εργασίας στην Ισπανία, δικαστικό σύστημα και αγορές προϊόντων και εργασίας στην Ιταλία). Και δεν ήταν μόνο αυτό: η ύφεση την οποία επέφερε η αχρείαστη λιτότητα συνδυάστηκε άρρηκτα στα μάτια της κοινής γνώμης με την έννοιας της μεταρρύθμισης, με αποτέλεσμα να στραφεί ο κόσμος κατά των απαραίτητων αλλαγών.

Και φτάσαμε στο φθινόπωρο του 2014. Η Ελλάδα πασχίζει να καταγράψει επιτέλους θετικούς δείκτες ανάπτυξης, για πρώτη φορά από το 2007. Η ανεργία εξακολουθεί να πλήττει περισσότερους από έναν στους τέσσερις Έλληνες. Το συνταξιοδοτικό σύστημα διολισθαίνει ολοταχώς προς την πλήρη αναξιοπιστία και μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε βασικές ιατρικές υπηρεσίες. Εν τω μεταξύ, μια οικονομία που βασιζόταν σε τεράστιο βαθμό στην κατανάλωση και που δεν μπορεί μέσα σε μια πενταετία να μετατραπεί σε εξαγωγική ατμομηχανή γερμανικού τύπου, καλείται, από το 2016, να πετυχαίνει ετησίως πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 4,5% του ΑΕΠ.

Ακόμα και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε σαφώς προ ολίγων εβδομάδων ότι η ευρωπαϊκή οικονομία χρειάζεται ώθηση με δημοσιονομικά μέσα.

Κι όμως, παρότι σχεδόν παντού αποκηρύσσεται πλέον η αίρεση της λιτότητας, στις Βρυξέλλες -και φυσικά, στο Βερολίνο- επιμένουν. Μου θυμίζουν τους αντάρτες στο «Underground» του Εμίρ Κουστουρίτσα, που μένουν στο κελάρι γιατί δεν ξέρουν ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει. Με την εξής κρίσιμη διαφορά: ότι, σε αντίθεση με τους αντάρτες, οι αξιωματούχοι της Κομισιόν και η κ. Μέρκελ είναι εκείνοι που καθορίζουν τις εξελίξεις, και η ευρωπαϊκή οικονομία είναι αυτή που παραμένει θαμμένη κάτω από το χώμα.

Γιάννης Παλαιολόγος

Protagon