Η ομολογία περί χαμένης ανεξαρτησίας

Είναι δυο-τρία πράγματα που μας εμποδίζουν να πιστέψουμε πως είναι πιθανό να καλλιεργηθεί κάποια στιγμή μετρημένος και ακριβοδίκαιος πολιτικός λόγος και ταυτόχρονα να αναπτυχθεί υπεύθυνος διάλογος με συγκεκριμένο περιεχόμενο. Εμπόδιο πρώτο, το μονίμως προεκλογικό κλίμα, που ευνοεί τις βίαιες λεκτικές αντιπαραθέσεις παρά τη συζήτηση, την αυταρέσκεια παρά την αυτοκριτική, την ισοπέδωση παρά την αναγνώριση.

 Εμπόδιο δεύτερο, η έκδηλη και βουερή ή συγκεκαλυμμένη και διά διαρροών γνωστοποιούμενη κρίση στο εσωτερικό κάθε κόμματος, ακόμα και των πλέον νεόκοπων ή μικρών· κρίση που οδηγεί μοιραία τους επικεφαλής τους να πολιτεύονται και στην εσωκομματική σκηνή όπως στη μεγάλη, την εθνική: με στυλ προεκλογικό επίσης, πιστοί στη μέθοδο της υπερβολής, της κάποιας εγωλατρίας (εξ ου και η πυκνή χρήση του πρώτου ενικού προσώπου) και των υψηλότονων καταγγελιών.

Η ομιλία του κ. Σαμαρά στην επέτειο των σαράντα χρόνων της Ν.Δ., ενός κόμματος με ευδιάκριτες τις εξαναγκαστικά συνυπάρχουσες διαφορετικές ομάδες και αντιλήψεις, δεν θα μπορούσε να υπερβεί αυτό το πλαίσιο. Ακόμα κι αν ο αγορητής δεν ένιωθε εσωτερικά υποχρεωμένος να καλύψει με συναισθηματικού τύπου αναφορές την απουσία του από ένα σημαντικό τμήμα της σαραντάχρονης πορείας, η θέση του παρέμενε δύσκολη: έπρεπε να ενθουσιάσει το κοινό του, κομματικό και εθνικό, σε εποχή κατήφειας, αν όχι κατάθλιψης. Για να το επιτύχει, πέραν των αναμενόμενων εξαγγελιών, που ωστόσο η μοίρα τους εξαρτάται από τις διαθέσεις της τρόικας, προχώρησε σε μια μείζονα παραδοχή, με την προσδοκία ότι έτσι θα τόνωνε το ηθικό των ακροατών του: «Βήμα βήμα», τόνισε, «η χώρα βγαίνει από την κρίση, ανακτά αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία».

Μπορεί όμως αυτή η περί ανακτήσεως διαβεβαίωση να τονώσει οποιουδήποτε το ηθικό, όταν ο χαρμόσυνος τόνος της δεν συνυπάρχει απλώς με τον τόνο της θλίψης (απόρροια της ομολογίας περί απώλειας της αξιοπρέπειας και της ανεξαρτησίας), αλλά ακυρώνεται πάραυτα από αυτόν; Εκτιμάς βέβαια την ειλικρίνεια που οδηγεί σε μια τέτοια παραδοχή, αλλά ούτε για τον αργοπορημένο χρόνο εμφάνισής της μπορείς να αδιαφορήσεις ούτε για τη σκοπιμότητά της. Και φυσικά δεν μπορείς να προσπεράσεις αγέρωχα το καθαυτό νόημά της.

Και το καθαυτό νόημα είναι δυστυχώς η απώλεια (που δηλώνεται ως γεγονός, όπως υπήρξε άλλωστε), όχι η ανάκτηση, η οποία, με την τρόικα ακόμα εδώ, και ακόμα δεσπόζουσα, παραμένει ευχή ή ελπίδα. Το καθαυτό νόημα είναι ότι η χώρα, η ηγεσία της και οι πολίτες της, η ίδια της η ψυχή τελικά, μειώθηκε, προσβλήθηκε (και πόσοι δεν είπαν δημοσίως «ε, δεν θα καταντήσουμε και σαν την Ελλάδα» δίχως δική μας επίσημη, αυστηρή απάντηση), λοιδορήθηκε («οι τεμπέλληνες...»), ταπεινώθηκε, τσαλακώθηκε - ο καθείς και το ρήμα του. Και μάλιστα όχι από «προαιώνιους πολεμίους», αλλά από συμμάχους και συνεταίρους, αφού οφείλουμε να μιλάμε καταρχάς και κυρίως για την Ευρώπη. Αυτήν την Ευρώπη που μετά τους νόμους του Μέντελ περί κληρονομίας, μαθαίνει και τους επίσης αμάχητους νόμους της Μέρκελ περί ηγεμονίας.

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ